Txitxirioak
Txitxirioa, izen bereko landarearen (Cicer arietinum) hazia da; belarkien familiakoa da landare hori. Bere fruitua aurrautza-itxurako leka bat da, barruan hazi bat edo bi (txitxirioak) dituena.
Beren kokapen geografikoaren arabera, hiru txitxirio-barietate nagusi daude. Mediterraneo aldean edo Eurasian txikiagoak dira, eta hainbat koloretakoak. Horien artean gehien lantzen direnak "deshi" motakoak dira, tamaina txiki eta kolore hori edo beltzekoak; "kabul" edo "kabuli" motakoak, tamaina ertainetik handirakoak eta kolore argikoak, eta "gubali" motakoak, tamaina txikikoak, lisoak eta kolore argikoak hauek ere. Gaur egun, munduko produkzio guztiaren % 90 Indian eta Pakistanen egiten da, baina nahiko garrantzitsuak dira Ekialdeko beste hainbat herrialdetan ere, adibidez, Libanon, Turkian, Sirian, Iranen, Bangladeshen eta Nepalen; eta gero baita Kolonbian, Argentinan eta Txilen ere.
Espainian bost barietate handi daude. Gaztelako garbantzua, tamaina ertain-handikoa, biribila eta kolore horixka berezia duena. Bera da Estatuan gehien kontsumitzen dena. Beste barietate bat, txitxirio zuri esnekara da; itxura lodi eta luzanga du, oso ildo markatuekin, eta kolore zuri-horixka. Batez ere Andaluzian eta Extremaduran lantzen da. Duen kalitate bikainarengatik, bera da kontsumitzaileek gehien estimatzen dutena. Andaluziako txitxirio zaintsua ere oso lodia eta luzanga da. Besteak baino zapore handi eta sendoagoa du, eta Granadan lantzen da funtsean. Probintzia horretan lantzen duten "chamad" txitxirioa ere, Gaztelakoa bertakoarekin gurutzatzetik lortutako hibridoa alegia. Eta azkenik, Pedrosilla-ko txitxirioa daukagu, txikia eta ia biribila. Andaluzian, Gaztela eta Leonen eta Gaztela-Mantxan lantzen da.
Txitxirioaren osagai nagusia karbono-hidratoak dira, eta horietan ugariena, almidoia. Proteina-ekarpen handikoa da, baina mantenugai honetan ez da nabarmentzen gainerako lekale lehorretatik. Gainera, proteina osatugabeak dira, metionina nahitaezko aminoazidoaren eskasiagatik. Lipidoetatik, berriz, beste lekaleek baino gehiago du, eta batez ere azido oleikoarengatik eta linoleikoarengatik gailentzen da, insaturatuak biak ere. Eta beste aldetik, berriz, zuntz-kopuru handia ekartzen du. Horregatik guztiagatik, txitxirioaren balio kalorikoa gainerako lekale lehorren batezbestekoa baino handiagoa da. Bitamina eta mineralei dagokienez, folato, tiamina edo B1 bitamina, kaltzio, fosforo, burdina, potasio eta magnesio eduki handiarengatik nabarmentzen da.
-
Plater mota
- Zukuak, irabiatuak eta freskagarriak
- Garagardoak
- Koktelak
- Pintxoak
- Otartekoak eta andwichak
- Azkenburukoa
- Hegaztiak
- Ogia eta opilgintza
- Plater bakarra
- Okelak
- Entsaladak
- Pizzak, enpanada
- Itsaskiena
- Pastak
- Gozokiak
- Izozkiak eta Sorbeteak
- Gosariak eta brunch
- Zopak eta Kremak
- Kafeak, txokolateak eta infusioak
- Lekaleak
- Hanburgesak
- Arraina
- Arrozak
- Berdurak eta barazkiak
- Arrautzak
- Gaztaiak
- Enpanadak
- Likore
- Aperitiboak eta kanapeak
-
Sukaldaritza mota
- Sukaldaritza peruarra
- Arabiar sukaldaritza
- Sukaldaritza mexikarra
- Sukaldaritza amerikarra
- Sukaldaritza europarra
- Bostgarren gama sukaldaritza
- Entomofagia (intsektuak)
- Hego Amerikako sukaldaritza
- Sukaldaritza asiarra
- Glutenik gabeko sukaldaritza
- Euskal sukaldaritza
- Sukaldaritza beganoa
- Sukaldaritza frantsesa
- Sukaldaritza italiarra
- Tenperatura
- Osagarriak
- Kontserbatzeko teknika
- Esne
- Jatorri-izena
- Textura
- Koagulazioa
- Ondura
-
Edari uztartzea
- Bougogne passetoutgrains
- Garagardo lodia
- Cotes de Rousillon
- Creams suaves
- Graves
- Cerveza rubia
- Garnatxa
- Zuri goxoa
- Cava brut nature
- Fino
- Cava
- Zuri azidoa eta gaztea
- Artisau garagardoa
- Freskoa eta gaztea
- Zuri lehorra barrikan ondutua
- Champagne
- Jerez lehorra
- Graduazio altuko garagardoa
- Maury
- Manzanilla de Jerez
- Likore goxoa
- Sidra uxuala
- Red pale
- Sautemes
- Stout
- Beltz erdi ondua
- Manzanilla
- Gorri sendoa
- Fruta-gustuko zuria
- Tokay
- Pinot Noir
- Usaintsu lehorra
- Merlot
- Ontze gabeko beltza
- Mistela
- Beltz zahar eta trinkoa
- Barrikan hartzitutako zuria
- Gorri
- Moscatel
- Erreserba beltza
- Zuri arina
- Beltz gozoak
- Sidra
- Gaztea
- Beltz gaztea, fruta-gustukoa eta usaintsua
- Gorpuzdun garagardoa
- Indartua
- Tinto ligero
- Chardonnay
- Oporto
- Vino Syrah
-
Maridaje comida
- Pasta freskua
- Sandwich
- Konfiturak edo mermeladak
- Egin gabeko barazkiak
- Galleta salatuak
- Natxoak
- Zereal eta haziko ogiak
- Ogi integrala
- Kanape
- Entsaladak
- Pizza
- Entsalada ongailua
- Trufa beltzak
- Ogi txuria
- Gazta mahaia
- Sopa
- Irasagarra
- Fruta lehorrak
- Fruitu lehorrak
- Eztia
- Fruta
- Frutazko postreak
- hamburgesa
- Brasan edo planchan egindako haragia
- Helados
- ogi txigortua
- Esnearen tratamendua
-
Sariak
- Garaile gorena ICA 2015
- Champion of Champios WCA
- Pariseko nekazaritza orokor txapelketa
- "Fira de Sant Ermengol de la Seu d’Urgell" txapelketa, 2019 an
- WCA 2016 irabazlea
- International Cheese Awards 2011
- Brontzezko domina WCA 2009an
- Gourmet Quesos 2019 ketuko kategoriko urrezko domina
- Internacional Cheese Awards 2019ko urrezko domina
- WCA 2016ko urrezko domina
- Salón Gourmet 2015ko gazta hoberena
- Espainiako gaztarik hoberena Agrikultura Ministerioko 2013ko txapelketan
- Gazta hoberena 2017ko WCAn
- Zilarra Internatioal Cheese Awards 2011
- Zilarra WCA 2010
- SuperGold WCA 2013
- Zapaldutako ardi gazten irabazlea
- Cincho de oro "Cheese Awards 2016"
- Porcentaje graso
- Lugar de producción
- Sasoiko platerrak
-
- Arrainak
- Arrainen ebakerak
- Arrautzak eta eratorriak
- Barazkiak, frutak, tuberkuluak eta algak
- Barazkien ebakerak
- Belar usaintsuak
- Edariak
- Errailak
- Esnea, esne-gaina eta esnekiak
- Fruitu lehorrak
- Haragiak
- Haragien ebakerak
- Haragi-produktuak, gazituak, ontzutuak eta fianbreak
- Hegaztiak
- Intsektuak
- Itsaskiak
- Koipe jangarriak eta ozpinak
- Kontserbak, ozpinetakoak eta eskabetxeak
- Lekaleak
- Lumadun ehizakia
- Ongailuak, espezieak eta gehigarriak
- Pastak, arrozak, irinak eta eratorriak
- Pastelgintza- eta okintza-produktuak
- Perretxikoak
- Sukaldeko eta gozotegiko materiala
- Sukaldeko eta gozotegiko teknikak
- Ugaztun ehizakia
- zerbitzuko materiala
- Zerbitzuko teknikak
- Zerealak